Cukrzyca ciążowa – mechanizm rozwoju

Ciąża to szczególny czas dla każdej kobiety, który wiąże się nie tylko z radosnym oczekiwaniem na narodziny dziecka, ale i z koniecznością stałego monitorowania stanu zdrowia oraz z potrzebą zaopatrywania organizm w niektóre ważne mikro- i makroelementy, takie jak witaminy z grupy B czy żelazo. Niewiele osób ma jednak świadomość, że w trakcie ciąży znacznie wzrasta również, zapotrzebowanie na glukozę i insulinę, których niedobór może być szczególnie niebezpieczny zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Dlaczego?

W trakcie rozwoju płodu dochodzi do wielu hormonalnych oraz metabolicznych przemian, których zadaniem jest sprostanie energetycznym i budulcowym metamorfozom w organizmie nowo poczętego dziecka. Najważniejszą, wysoko energetyczną pożywką dla płodu jest glukoza. Młody organizm w trakcie rozwoju zużywa jej blisko 3-krotnie więcej, niż organizm dorosłego człowieka! Glukoza z łatwością przechodzi przez łożysko, a poziom cukru we krwi dziecka, jest niemalże identyczny, jak ten we krwi matki. W przypadku, gdy ciężarna dostarcza organizmowi deficytowych ilości glukozy, ten celem kompensacji niedoboru, zwiększy wykorzystanie kwasów tłuszczowych. U kobiet ciężarnych glikemia na czczo jest z reguły niższa, a mierzona po posiłkowo – wyższa niż zwykle. Stąd, u kobiet w ciąży zwiększa się także zapotrzebowanie na insulinę – hormon trzustki, którego zadaniem jest redukcja cukru poprzez otwarcie do wszystkich komórek ciała “bramek”, dzięki którym, cząsteczki glukozy przedostaną się z krwi do komórek ciała, gdzie stanowią materiał energetyczny. To dzięki glukozie, komórki mogą należycie pracować i w sposób niezaburzony pełnić swoje funkcje! Zarówno tkanki płodu, jak i łożysko, są niezwykle wrażliwe na wahania w poziomie glukozy. Nawet niewielkie zmiany w glikemii mogą spowodować ciężkie wady rozwojowe u dziecka oraz spowodować rozpad łożyska, co może okazać się tragiczne w skutkach!

Cukrzyca ciążowa – leczenie

W trakcie ciąży mogą rozwinąć się wszystkie poznane typy cukrzycy. Najczęściej jednak, rozpoznaje się tzw. “cukrzycę ciążową“, czyli taką, gdzie zaburzenia w metabolizmie węglowodanów rozpoznawane są dopiero w czasie ciąży. Współcześnie, w świecie medyków dominuje pogląd, że ten typ cukrzycy jest wczesnym etapem wolno rozwijającej się cukrzycy typu II.

Leczenie uwzględnia kilka ważnych aspektów: wyrównanie metabolicznych nieprawidłowości, co sprowadza się do konieczności utrzymania glikemii uznawanej przez lekarzy, za prawidłową oraz kontrolowanie poziomu insuliny we krwi. III trymestr ciąży charakteryzuje się zwiększonym zapotrzebowaniem na insulinę o ok. 50-100% więcej, niż na początku ciąży. Apogeum zapotrzebowania na insulinę przypada jednak, na 20-36 tydzień ciąży. Na ogół wzrasta również, insulinooporność przyszłej matki. Leczenie opiera się na dobraniu odpowiedniej diety, adekwatnej do okresu ciąży, zapotrzebowania matki, wieku, aktywności fizycznej oraz BMI, na stosowaniu farmakologicznych specyfików – najczęściej insuliny. Preferowane są iniekcje z podskórne insuliny długodziałającej w porze wieczornej / nocnej oraz krótko działającej, w trakcie dnia, które wykonuje się przed posiłkiem głównym.

Cukrzyca ciążowa – dieta

Dieta kobiety ciężarnej powinna dostarczać rozwijającemu się płodowi właściwej ilości kalorii, a jednocześnie nie powodować hiperglikemii. Dzienne zapotrzebowanie energetyczne wynika z wieku matki, jej aktywności fizycznej, stanu zdrowia, wzrostu, masy ciała, chorób współistniejących. Stąd, konieczne jest ustalenie diety indywidualnej. Ważne, by posiłki były spożywane regularnie, każdego dnia. Duże znaczenie ma również posiłek podany o godz. 21-22.30, ponieważ pełni on rolę prewencji przed ewentualną hipoglikemią, co może się zdarzyć, zwłaszcza po zaaplikowaniu insuliny nocnej.

Zaleca się, by posiłki w diecie matki obarczonej cukrzycą miały niski indeks glikemiczny. Oznacza to, że tempo wzrostu glukozy we krwi po jego spożyciu, odbywa się w sposób powolny. Tym samym, ataki głodu nie będą występować, a insulina może być uwalniana stopniowo i stopniowo może rozpoczynać się jej działanie. To bardzo dobrze, wchłaniana jest do komórek w takim tempie, które umożliwia niezaburzoną pracę wszystkim tkankom, glukoza zużywana jest na bieżąco, a więc, nie zostaje przetworzona na materiały zapasowe, które dodatkowo obciążają trzustkę. Produkty o niskim indeksie glikemicznym umożliwiają redukcję trójglicerydów we krwi, a więc działają ochronne na układ krążeniowo-naczyniowy. Z uwagi na ten fakt, warto zamienić białe pieczywo na ciemne lub pieczywo chrupkie, a zwykły makaron na gruboziarnistą kaszę lub brązowy ryż. Warto wykluczyć z diety wszystkie gazowane i słodzone napoje, również soki – dużo w nich cukrów, obciążających i trzustkę i wątrobę. Ponadto, warto zacząć spożywać chude, gotowane mięso (dobrze sprawdza się gotowany kurczak) oraz ryby, a tłusty żółty ser czy ser pleśniowy, zamienić na chudy twarożek. Także ziemniaki zawierają węglowodany złożone, które uwalniane są stopniowo, a nie nagle, wobec czego warto zatrzymać je w diecie cukrzycowej. Dobrze jednak, by nie były to ziemniaki pieczone w oleju, lecz gotowane.

Płatki owsiane czy otręby mają nie tylko niski indeks glikemiczny, ale i zawierają mnóstwo cennego błonnika, który może zapobiegać rozwojowi ewentualnych hemoroidów, co często zdarza się podczas ciąży. Z drugiej jednak strony, mają tendencje absorbowania tłuszczów, w których rozpuszczają się cenne witaminy. Stąd, warto je spożywać, ale w zdrowych ilościach – najlepiej 20-40 g, zgodnie z zaleceniami WHO. Wybierając musli warto zdecydować się na to, z niską zawartością cukru i bez elementów typu czekolada czy płatki jogurtowe.

Zaleca się spożywanie niskowęglowodanowych warzyw, a więc ogórków, brukselki, kalafiora, szczawiu, sałaty, marchewki i pomidorów (byle nie koktajlowych). Z uwagi na dużą zawartość cukrów prostych, należy zrezygnować z suszonych i kandyzowanych owoców, bananów, arbuzów i winogron. Oczywiste jest, że przeciwwskazane są słodycze, a zwłaszcza czekolada, cukier, miód, dżemy wysokosłodzone, lody, serki homogenizowane, chałwa. Konieczna jest też rezygnacja ze słonych przekąsek typu paluszki, chipsy, prażynki, krakersy.

źródło: diabetyk24.pl