W ostatnich latach termin “mikrobiota jelitowa” stał się jednym z kluczowych terminów w strategiach marketingowych rynku spożywczego i kosmetycznego. Obecnie każdy jest już zaznajomiony z hasłami takimi jak “Zadbaj o zdrowy swojej mikrobioty” w reklamach wielu produktów. Ale czym jest dokładnie mikrobiota jelitowa i za co odpowiada? Pora przyjrzeć się temu zagadnieniu bliżej.

Co to jest i za co odpowiada mikrobiota jelitowa w organizmie?

Na początek, należy wyjaśnić, że dwa często mylone i używane zamiennie słowa – mikrobiota i mikrobiom nie są synonimami. Mikrobiota to zbiór mikroorganizmów (głównie bakterii, wirusów i grzybów), które zamieszkują określone miejsce w naszym organizmie, a mikrobiom odnosi się do całego materiału genetycznego zawartego w tej społeczności.

Tak więc nasz organizm jest siedliskiem bilionów mikroorganizmów, które mają ogromne znaczenie dla naszej egzystencji. Znajdują się one w wyściółce naszej skóry i błon śluzowych, chroniąc ich powierzchnię i utrzymując ich prawidłowe właściwości, ale największa społeczność mikroorganizmów zamieszkuje nasze jelita (głównie w okrężnicy) – jest to tak zwana mikrobiota jelitowa lub mikrobiota kałowa. Chociaż badano ją od dawna, dopiero stosunkowo niedawno odkryto związek między stanem tej mikrobioty a zdrowiem.

Ten zbiór milionów mikroorganizmów z ponad 1000 różnych gatunków może ważyć do dwóch kilogramów i pełni niezbędne funkcje, takie jak rozkładanie i pozyskiwanie składników odżywczych z diety lub wytwarzanie witamin i substancji biorących udział w metabolizmie organizmu. Poza tym mikrobiota odgrywa także fundamentalną rolę w regulacji układu odpornościowego.

Mikrobiotę jelitową człowiek nabywa od momentu narodzin i ewoluuje ona wraz z wiekiem, w zależności od stylu życia, środowiska i spożywanej żywności. Jest ona uważana za drugi “odcisk palca”, ze względu na swoją unikatowość.

Poddawanie się niektórym terapiom, takim jak chemioterapia lub przyjmowanie niektórych leków, zwłaszcza antybiotyków, często zakłoca stabilność tej społeczności mikroorganizmów. W niektórych przypadkach brak równowagi stwarza idealną okazję do rozwoju patogenów oportunistycznych.

Jak sprawdzić, czy mikrobiota jelitowa jest zdrowa?

Odpowiedzią są testy mikrobioty jelitowej, które polegają na przebadaniu próbki kału, przy użyciu specjalistycznych technik. Badanie pozwala na dokładną ocenę składu mikrobioty w celu wykrycia możliwych zaburzeń i nadmiernej ilości bakterii chorobotwórczych

Warto jednak wiedzieć, że jedną ze zdolności mikrobioty jelitowej jest odporność, dzięki czemu zwykle po pewnym czasie od zakłócenia tej równowagi jest ona w stanie powrócić do normalnego stanu.

Co zrobić, jeśli mikrobiota jelitowa nie zregeneruje się samodzielnie?

Jedną z opcji terapeutycznych, która coraz bardziej zyskuje na znaczeniu, jest przeszczep mikrobioty jelitowej (FMT). Polega ona na uzyskaniu mikrobioty kałowej z kału zdrowego dawcy i przeniesieniu jej do okrężnicy pacjenta w celu jej odnowienia. Obecnie procedura ta jest zwykle wykonywana przez kolonoskopię lub sondę nosowo-żołądkową i przy użyciu mikrobioty od członka rodziny lub bliskiego krewnego pacjenta, ale istnieje rosnący trend w kierunku doustnego podawania leku w kapsułkach i przy użyciu mikrobioty od uniwersalnych dawców.