Pierwszy komputer osobisty pojawił się na ogólnodostępnym rynku w latach 70tych XX wieku. Z kolei ostęp do Internetu w Polsce otrzymaliśmy w 1991 roku. Wówczas nie do końca wyobrażaliśmy sobie, że za kilkanaście lat, Internet niemal zdominuje naszą codzienność. Dziś nie wyobrażamy sobie codzienności bez Internetu.
Niestety, dla niektórych postęp technologiczny i dostęp do Internetu okazał się być prawdziwym uzależnieniem. Nie w przenośni, lecz dosłownie. Czym jest tzw. siecioholizm, jak go zdiagnozować i jak poradzić sobie z problemem?
Czym jest siecioholizm?
Uzależnienie od Internetu lub komputera podobnie, jak w przypadku każdego innego uzależnienia, polega na niekontrolowanym, niemal odruchowym korzystaniu z urządzenia lub usługi. Korzystanie to wywołuje u uzależnionej osoby szkody na niemal wszystkich płaszczyznach: fizycznej, psychicznej, społecznej i ekonomicznej. W głębokim uzależnieniu szkody te mogą obejmować również otoczenie osoby cierpiącej na siecioholizm.
Badania wykazują, że osoba uzależniona, która jest zatrudniona, spędza średnio 35 godzin tygodniowo, korzystając z komputera lub Internetu. Czas ten nie obejmuje obowiązków służbowych.
Wśród uzależnień od Internetu i komputera, wyodrębnionych zostało pięć jego podtypów:
- erotomanię internetową (cybersexual addiction) – polega na nałogowym sięganiu po treści erotyczne lub pornograficzne. Uczestniczenie w rozmowach o charakterze seksualnym, dołączanie do grup o takiej tematyce, pobieranie plików itp.
- socjomanię internetową (cyber-relationship addiction) – podtyp polegający na uzależnieniu od wirtualnych kontaktów. Stałe korzystanie z komunikatorów, chatów, poczty elektronicznej itp.
- uzależnienie od sieci internetowej (net compulsions) – polega na uzależnieniu od wszelkiego rodzaju internetowych gier, ale również udziału w aukcjach czy dokonywaniu nadmiernych zakupów online
- przeciążenie informacyjne (information overload) – charakteryzuje się stałą potrzebą pobierania informacji z sieci. Osoba uzależniona nieustannie przegląda bazy danych czy serwisy informacyjne
- uzależnienie od komputera (computer addicion) – konieczność stałego korzystania z urządzenia, np. grając w gry
Częstość występowania uzależnienia od Internetu stanowi aż 6%. 30% społeczeństwa z kolei, traktuje Internet jako ucieczkę od rzeczywistego świata.
Objawy siecioholizmu
Uzależnienie od Internetu pojawia się etapowo.
Najpierw dochodzi do fascynacji, jaką jest coś nowego i nieznanego. Zupełny brak granic i szereg nowych możliwości.
Następnie pojawia się poczucie, że przy pomocy Internetu łatwiej jest oderwać myśli od codziennych spraw czy problemów. Można zredukować stres czy napięcie.
Później Internet staje się swoistym lekarstwem, przyjmowanym coraz częściej, a nawet regularnie.
Ta regularność i częstotliwość zaczynają prowadzić do ograniczenia swojego udziału w realnym świecie. Stopniowo zanikają kontakty i ochładzają się relacje z bliskimi, a na intensywności przybierają kontakty wirtualne.
Gdy dostęp do Internetu bywa ograniczony, towarzyszy mu poczucie niepokoju lub dyskomfort.
Z czasem, uzależnienie zaczyna dawać się we znaki w ważnych, podstawowych sferach życia: emocjonalnej, społecznej, finansowej czy zdrowotnej.
Kimberly Young, uznana psycholog Uniwersytetu w Pittsburghu, opracowała konkretne pytania, mające pomóc w postawieniu trafnej diagnozy. Brzmią one:
„
- Czy czuje się Pan/i zaabsorbowana/y Internetem do tego stopnia, że ciągle rozmyśla o odbytych sesjach internetowych i/lub nie może doczekać się kolejnych sesji?
- Czy odczuwa Pan/i potrzebę zwiększenia ilości czasu spędzanego w Internecie, aby uzyskać większe zadowolenie (mieć więcej satysfakcji)?
- Czy podejmował/a Pan/i wielokrotnie nieudane próby kontrolowania, ograniczania lub zaprzestania korzystania z Internetu?
- Czy odczuwał/a Pan/i wewnętrzny niepokój, miał/a nastrój depresyjny albo był/a rozdrażniona/y wówczas, kiedy próbował/a Pan/i ograniczać lub przerwać korzystanie z Internetu?
- Czy zdarza się Pani/Panu spędzać e Internecie więcej czasu niż było pierwotnie zaplanowane?
- Czy kiedykolwiek ryzykował/a Pan/i utratą bliskiej osoby, ważnych relacji z innymi ludźmi, pracy, nauki albo kariery zawodowej w związku ze spędzaniem zbyt dużej ilości czasu w Internecie?
- Czy kiedykolwiek skłamał/a Pan/i swoim bliskim, terapeutom albo komuś innemu w celu ukrycia swojego nadmiernego zainteresowania Internetem?
- Czy używa Pan/i Internetu w celu ucieczki od problemów, albo w celu uniknięcia nieprzyjemnych uczuć (np. poczucia bezradności, poczucia winy, niepokoju lub depresji)?”
Jak leczyć siecioholizm?
Sposób leczenia powinien zalecić doświadczony specjalista. Niestety, osoby uzależnione od Internetu niechętnie sięgają po pomoc. Najważniejszym krokiem w kierunku rozpoczęcia leczenia, poza wizytą u specjalisty, jest zmiana dotychczasowego trybu życia. W przypadku siecioholizmu jest to tym bardziej trudne, że komputer i Internet są dziś dobrami powszechnymi, obecnymi w naszym życiu na co dzień. Dotychczas, zadowalające efekty zauważono w czasie stosowania terapii poznawczo-behawioralnej osób uzależnionych od Internetu.